Akciğer mantar enfeksiyonları sıklıkla bağışıklık sistemi zayıf olan bireyleri etkiler. Normal şartlarda herhangi bir belirgin şikayete neden olmayan bu mantarlar yetersiz ve dengesiz beslenme, sigara kullanımı, diğer hastalıkların varlığı gibi durumlarda akciğerlere tutunarak ciddi semptomlara neden olabilir. Bu nedenle toplumda sıklıkla görülen mantar enfeksiyonlarından korunmanın en iyi yolu, bağışıklık sistemini güçlü tutmaktır.
Akciğer Mantarları Nelerdir?
Mantarlar genel olarak akciğerleri rahatsız eder. Spor olarak da adlandırılan minik mantar parçacıklarının solunması bile akciğerleri tahriş ederek çeşitli alerjik semptomlara neden olabilir. Kısmen astıma benzeyen bu semptomlar kişiyi nefessiz bırakacak seviyede olabilir veya geçmeyen öksürük şeklinde kendini gösterebilir. Özellikle nemli ve küflü yerlerde yaşayan insanlarda akciğer mantarları daha çok görülür.
Bununla birlikte, akciğerin belirli bir bölümünde toplanarak yavaş yavaş büyüyen ve çevredeki akciğer dokularını zedeleyen mantar enfeksiyonları, diğer viral ve bakteriyel enfeksiyonlara göre daha nadir rastlanan rahatsızlıklardır. Akciğerlerde en sık görülen mantar enfeksiyonları ise aspergillus ile kara mantar enfeksiyonlarıdır.
Aspergillus
Akciğerde en sık görülen mantar enfeksiyonudur ve sıklıkla solunum yollarına veya sinüslere yerleşir. Bulguları zatürre (pnömoni) ve alerjik akciğer hastalıkları ile benzerlik gösteren aspergillus genellikle vücut direncinin düşmesinden kaynaklanır.
Ayrıca;
- Uzun süreli kortizon tedavisi,
- Uzun süreli antibiyotik kullanımı,
- Kanser varlığı,
- Uzun süreli açlık durumu ve hızlı kilo kaybı,
- Uzun süre hastane yatışı,
- Ağır grip enfeksiyonları
gibi bağışıklık sistemini zedeleyen durumların ardından ortaya çıkabilir.
Klinik olarak en önemli bulgusu ise öksürüktür. Ek olarak yoğun balgam çıkarma, solunum sıkıntısı yaşama, ilaç kullanımına rağmen düşmeyen ateş de gözlenir.
Kara Mantar
Diğer adıyla mukormikoz olarak bilinen kara mantar, akciğerlerde daha nadir rastlanan bir mantar enfeksiyonudur. Özellikle bağışıklık sistemi zayıf olan bireyler için hayati risk arz eder ve mantar sporlarına doğrudan temas ile bulaşır. Kesik ve yara teması veya spor soluma bulaşma nedenleri arasındadır. İlk aşamada sinüslere yerleşen bu mantar daha sonra gelişerek akciğerlere ve beyne ilerleyerek daha ciddi sorunlara neden olabilir. Son dönemde yapılan araştırmalar, kara mantar vakalarının Covid-19 hastalığı nedeniyle savunma mekanizması zayıflayan kişilerde daha sık görüldüğünü ortaya koymuştur. Ayrıca HIV ve kanser hastaları da kara mantara yakalanma riski en yüksek kişilerdir.
Kara mantar ile karakterize bulgular ise şunlardır:
- Öksürük
- Ateş
- Yüzün tek tarafında şişme
- Burun akıntısı
- Baş ağrısı
- Yüzde hızlı yayılan siyah renkli lezyonlar
- Nefes darlığı
- Göğüs ağrısı
- Karın ağrısı
- Dışkıda kan
- Kusma
- İshal
- Uyku hali
- Bilinç bulanıklığı
Hastalık bulguları bağışıklık sistemi ne kadar zayıfsa o kadar şiddetli olur, bu nedenle kara mantardan korunma aşamasında sağlıklı beslenme ve yaşam alışkanlıkları büyük önem taşır.
Akciğer Mantarları Nasıl Teşhis Edilir?
Akciğerdeki mantar enfeksiyonlarının birçoğunda semptomlar benzer şekilde gelişir ancak kimi zaman üst solunum yetmezliğine neden olan zatürre gözlenebilir. Vücut direncindeki düşüşe bağlı olarak mantarın yol açtığı sorunlar daha ciddi seviyede olabilir ve enfeksiyon diğer organlara yayılım gösterebilir. Bu nedenle bulgu varlığında altta yatan nedenin araştırılması ve uygun tedavinin başlatılması gerekir.
Akciğer mantarlarını teşhis etmek için özel göğüs röntgeni çekilir, kan testi yapılır ve balgam kültürüne bakılır. Ayrıca akciğere yerleştirilen ufak bir kamera yardımıyla bölgedeki enfeksiyon durumu daha net şekilde görüntülenebilir ve bu şekilde mantar örneği alınarak laboratuvarda incelenebilir. Gerekli tetkikler ve testler yardımıyla tanı alan hastalarda uzun soluklu bir tedavi planlanır çünkü bir kez mantar enfeksiyonu geçiren bireylerin bir daha aynı sorunu yaşama ihtimali yüksektir. Sonraki dönemde benzer enfeksiyonlardan etkilenmemek içinse savunma mekanizmasını güçlendirmek temel yöntemdir.
Akciğer Mantarlarında Tedavi
Akciğerdeki mantar enfeksiyonlarının tedavisindeki en temel yöntem ilaç kullanımıdır. Hekimin reçete ettiği ilaçların düzenli hasta takibi ile birlikte kullanılması enfeksiyonun geçmesinde etkilidir. İlaç tedavisi hem enfeksiyonun iyileşmesine hem de bağışıklık sistemin güçlenmesine yardımcı olur ve genellikle uzun süre devam eder. Özellikle altta ciddi hastalık yatan bağışıklık sistemi zayıf kişilerde öncelikle bu hastalıklara bakılması, sonrasında mantar önleyici ilaç kullanımı gerekir. Kimi zaman damla yoluyla da tedavi sağlanabilir.
Normal şartlarda sağlıklı olan ve mantar enfeksiyonu bulunduran kişilerde tedavi oldukça hızlı ilerler ve başarılı olur. Ancak genel sağlık durumu iyi olmayan hastalar için akciğer mantarları ciddi risk taşıyabilir ve uzun süre kontrol ile tedavi gerektirebilir. Enfeksiyonun fazla ilerlediği ve diğer organlara yayılım gösterdiği hastalarda ölüm riski mevcuttur. Bu nedenle erken dönemde teşhis edilen vakalarda başarı ihtimali çok daha yüksek, tedavi süreci ise daha kolaydır.