Check-up, çeşitli hastalıkların tespitinde kullanılan ve genel sağlık durumunun kontrol edilmesini sağlayan kapsamlı bir taramadır. Birbirinden farklı testler içeren check-up taraması ile henüz bulgu vermeyen fakat kişide mevcut olan pek çok önemli sağlık sorunu erken dönemde teşhis edilebilir. Hangi tetkiklerin uygulanacağı ise yaptırılan check-up branşına bağlıdır. Sigara tüketiminin %30’a yakın olduğu toplumumuzda, özellikle akciğer ve kalp sağlığını kontrol eden check-up taramalarının düzenli aralıklarla yaptırılması önerilir.
Akciğer Check-Up Kimlere Önerilir?
Akciğer check-up, genel sağlık durumu iyi olsa bile her bireyin yaptırması gereken bir taramadır ve pasif veya aktif sigara tüketimine bağlı gelişen akciğer kanser tespitinde yaygın olarak kullanılır.
Ancak özellikle;
- 55-75 yaş arası bireylere,
- KOAH ve astım hastalarına,
- Uzun yıllardır sigara içenlere,
- Daha önceden sigara kullanıp bırakmış olanlara,
- Pasif içiciliğe maruz kalanlara
1-2 yılda bir akciğerlerini kontrol ettirmeleri önerilir.
Akciğer Check-Up Nasıl Yapılır?
Akciğer check-up taraması; sağlık çalışanı eşliğinde yapılan bir dizi özel test ve kontrolün, daha sonra uzman hekim tarafından incelenmesi ile gerçekleştirilen ağrısız, sızısız bir uygulamadır.
Tipik bir akciğer check-up taramasında şu testlerin yapılması istenir:
Pulmoner Fonksiyon Testleri
Akciğer fonksiyonlarının ne kadar verimli olduğunu kontrol eden birbirinden farklı testleri içerir. Bu gruptaki en temel test, akciğerlerin alabileceği maksimum hava basıncı miktarını ölçen spirometri testidir. Spirometri, akciğer hacmini olumsuz yönde etkileyen pek çok hastalığın tespitinde yaygın olarak kullanılır.
Pulmoner fonksiyon testlerinden bir diğeri ise akciğer hacim testidir. Bu test sırasında akciğerlerdeki hava hacmi daha kesin şekilde ölçülür, aynı zamanda kan dolaşımına karışan oksijen miktarı tespit edilir. Böylece doku ve organlardaki tıkanıklıklar tespit edilebilir.
Egzersiz Testleri
Özellikle solunum problemleri ve nefes darlığı yaşayan kişilerde, akciğer fonksiyonlarının egzersiz ile ölçülmesi gerekir. Egzersiz yöntemi, diğer solunum test sonuçlarının normal olduğu durumlarda, astım gibi vakaların rahatlıkla tespit edilmesini sağlar ve genellikle birkaç kez tekrarlanır.
Akciğer testlerinden en doğru sonucu alabilmek adına aşağıdaki hususlara dikkat etmeniz gerekir:
- Hekim aksini önermedikçe düzenli kullanılan ilaçlar bırakılmamalıdır.
- Testlerden minimum 6 saat öncesinden itibaren sigara kullanımı sonlandırılmalıdır.
- Mümkünse test öncesinde kısa etkili inhaler ürünler kullanılmamalıdır.
- Bisiklet veya koşu bandı üzerinde yapılan egzersiz testleri sırasında bol ve rahat kıyafetler giyilmeli, doğru ayakkabı tercih edilmelidir.
- Hekimin verdiği ek talimatlar özenle uygulanmalıdır.
Akciğer Test Sonuçları
Check-up taramalarının olası 3 sonucu bulunur:
Sağlıklı
Bütün test sonuçlarının normal olduğu durumlar risksiz kabul edilir ve kişi taramalardan sonra günlük hayatına dönebilir.
Hekim Kontrolü
Solunum fonksiyonlarında herhangi bir anormalliğin tespit edilmesi halinde, hasta uzman hekime havale edilir ve sonraki aşamalar hakkında bilgilendirilir. Sorunun kesin olarak teşhis edilebilmesi için hekimin önerdiği diğer testler ve tetkikler yapılır, böylece mevcut hastalığın mümkün olan en kısa sürede tedavi edilmesi hedeflenir.
Kanser Taraması
Sonuçlarda kanser bulgularına rastlanması halinde, kişiye detaylı akciğer taramaları önerilir. Bu taramalar, gelecekteki kanser riskinin hesaplanmasında ve zamanında önlenmesinde etkilidir. Kanser evresine ve riskine bağlı olarak kişiye en uygun tedavi planlanır. İlk aşamada genellikle daha sağlıklı bir yaşam tarzına geçiş ve düzenli egzersiz gibi adımlar önerilir. Ancak yaş, kilo, genel sağlık durumu ve diğer hastalıklar tedavi planını etkileyen ana faktörlerdendir.
Akciğer Check-Up Taramasının Önemi
Sigara kullanımı bütün vücut sağlığı için riskli bir alışkanlıktır fakat özellikle akciğerleri ve kalp sağlığını olumsuz yönde etkiler. Sigara tüketen kişilerde akciğer kanseri, kronik bronşit, KOAH, kalp krizi, nefes darlığı, inme, kalp-damar tıkanıklığı, zatürre gibi pek çok sorun ortaya çıkabilir. Bu tür hastalıkların henüz belirgin bir semptoma neden olmadan tespit edilmesi halinde, tedavi süreci çok daha başarılı ve kolay gerçekleşir. Dolayısıyla yıl aşırı yapılan check-up taramalarının, ciddi riskleri engellemedeki etkisi oldukça büyüktür.
Özellikle kanser taraması yoluyla akciğer kanserinin erken evrede tespit edilmesi mümkün olur ve mortalite riski azaltılır. Çünkü kanser tedavisi ne kadar erken başlatılırsa hastadaki komplikasyon ve metastaz miktarı da o kadar az olur. Erken evre tedavisi ileri evrelere göre çok daha basit ve başarılıdır, buna bağlı olarak küçük ve kısıtlı alanda gözlenen kanserli dokular kolaylıkla çıkarılabilir veya radyoterapi ile tedavi edilebilir.