Vücudumuz, dışarıdan alınan oksijeni kana karıştırma işlemini akciğerler sayesinde gerçekleştirmektedir.
Kişi nefes aldığı zaman akciğerlere dolan hava; bronşlara, sonrasında alveol olarak bilinen hava keselerine ulaşmaktadır. Alveollere tutunan kan damarları ile temiz havada bulunan oksijenin kana karışmasını sağlamaktadır.
Kişi nefes verirken bu işlem tam tersi şekilde gerçekleşmektedir. Bu sayede kandaki karbondioksit dışarıya verilmektedir.
Normal bir insanda salkımlar halinde yaklaşık 300 milyon alveol bulunmaktadır. Kişinin nefes alıp verme fonksiyonunu gerçekleştirebilmesi bu hava keselerinin esnekliğine bağlıdır.
Hava ile dolan bu keseler şişer ve gerilir. Nefes verme esnasında ise büzülmektedir. Amfizem ilerleyici bir hastalıktır. Amfizem tedavi edilmezse hava keselerinin esnekliğini kaybetmesine sebep olur.
Yüksek seviyede kirli hava solunması ile alveol yüzeyleri zarar görmektedir. Duvar yapıları bozulan alveoller hava ile şiştikten sonra geri büzüşmemektedirler. Bu yüzden hava keseleri şişik halde kalmaktadır.
İçeride kalan eski hava yüzünden içeriye giren yeni havaya yer yoktur. Alveollerin yüzey alanı azaldıkça, kana karışabilen oksijen miktarı ve kandan dışarı atılan karbondioksit miktarı da azaldığı için bu durum nefes darlığına yol açmaktadır.
Alveollerde görülen hasar kalıcı zararlar alabilmektedir. Fakat çeşitli metotlar sayesinde bu durumun üstesinden gelinebilmektedir.
Alveollerde görülen hasar kalıcıdır, ancak çeşitli yöntemlerle durum kontrol altına alınabilir.
Amfizem’in Belirtileri Nelerdir?
Amfizem hastalığında belirtiler kişiden kişiye değişiklik göstermektedir. Fakat çoğu hastada görülen belirtileri ise kronik öksürük ve nefes alma güçlüğüdür.
İlerleyen zamanlarda alveollerin aşırı büyümesinden dolayı akciğerler genişlemektedirler. Durum böyle olunca göğüs kafesinde şişmeler meydana gelmektedir. Göğüsün şişkin olmasına ise fıçı göğüs adı verilmektedir.
Genellikle hasta, uzun yıllar boyunca amfizem ile yaşadığını fark etmeyebilir. Zaman içerisinde gelişme kaydeden hastalığın ilk belirtileri ise fiziksel aktivite sırasında oluşan nefes darlıkları veya öksürük krizleridir.
Sigara içmek sadece hava keseciklerini değil, bunun yanında hava yollarını da tahriş etmektedir. Zarar gören nefes yolunda ise iltihaplanmalar patlak vermektedir.
Devamı olarak görülen balgam, hava yolu tıkalı olduğu için vücuttan çıkamamaktadır. Bu yüzden yoğun balgam üretimi belirleyici belirtiler arasındadır.
Ayrıca kana yeterli seviyede oksijen aktarılamaması sebebiyle kişi kendini devamlı yorgun hissetmektedir. Kişinin kendini devamlı bir şekilde yorgun hissettiği zamanlarda uzman bir doktora başvurmak iyi bir karar olacaktır.
Hastalığın ilerleyen evrelerinde oksijen yetersizliği ortaya çıkmaya başlamaktadır. Bu yüzden dudak ve parmak uçlarında mavi-gri arası renkte morarmalar ortaya çıkabilmektedir.
Bu belirtinin yanında kilo kaybı, hızlı kalp atışı, göğüsten gelen hırıltı ve merdiven çıkma esnasında nefes darlığı ve depresyon amfizem hastalığının belirtileri arasında yer almaktadır.
Amfizem Hastalığının Nedenleri Nelerdir?
Amfizem hastalığının en yaygın nedeni çoğu hastalıklarda olduğu gibi sigara kullanımıdır. Sadece sigara içen kişiler değil, sigara dumanına maruz kalan kişilerinde amfizem hastalığına yakalanma olasılığı yüksektir.
Kişinin devamlı bir şekilde kirli, kimyasal içerikli ya da tozlu havaya maruz kalması da amfizem hastalığına neden olan faktörler arasında yer almaktadır.
Belirtilen bu çevresel faktörlerin yanında, nadiren de olsa genetik faktörlere bağlı olarak amfizem gelişebilme kaydedebilir. Genetik olarak görülen Alfa-1 antitripsin eksikliği yüzünden kişide amfizem hastalığı ortaya çıkmaktadır.
Amfizem Hastalığının Tanısı Nasıl Konur?
Hastada amfizem hastalığının tüm belirtilerinin görülmesi tanıyı koymak için yeterli değildir. Fiziksel muayenenin yanında çeşitli testler sonucu hastalığın kesin bir şekilde tanısı konulabilir.
Genellikle akciğer fonksiyon testleri ile tanıya ilişkin kesin sonuca ulaşılabilmektedir. Akciğerlerin çalışma kapasitesini iyi bir şekilde gösteren ve en doğru sonucu veren yöntemlerden biri, spirometri yöntemidir.
Spirometri ve benzer testler sayesinde teşhis konulabilmektedir. Bu sayede hastalığın ilerleyişi takip edilebilir ve uygulanan tedavi yöntemlerinin ne seviyede etkili olduğuna rastlanılabilir.
Bunun yanında göğüs filmi, arter kan gazı analizi ve bilgisayarlı tomografi gibi yöntemler de, akciğer fonksiyonlarının ne derecede aksadığını ölçmek için kullanılan yöntemler arasındadır.
Amfizem Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?
Amfizem hastalığının kesin bir tedavisi henüz mevcut değildir. Fakat şu an kullanılan tedavi yöntemleri; hastalığın ilerlemesini yavaşlatıyor, komplikasyonların önüne geçiyor, belirtilerini kontrol altına alıyor ve kişinin normal yaşamına devam etmesine katkıda bulunmaktadır.
Tedavinin ilk ayağı kişinin sigarayı bırakması ile başlamaktadır. Sonrasında uygulanacak olan çeşitli yöntemlerle kişinin hayat kalitesinin arttırılması hedeflenmektedir.
Hastalığın şiddetine göre çeşitli ilaç tedavileri uygulanabilmektedir. Amfizem hastalığı tedavisinde kullanılan ilaçlardan birkaçı bronkodilatörler, inhaler steroidler ve bazı antibiyotikler şeklinde sıralanmaktadır.
Bu ilaçlar ise genellikle nefes yollarındaki kasları rahatlatıp kişinin kolay bir şekilde nefes almasını amaçlamaktadır.
Düzenli nefes egzersizleri ile kişinin akciğer kapasitesi arttırılabilmektedir. Amfizem hastalığının ilerleyen evrelerinde ise hastalarda aşırı kilo kaybı görülmektedir.
Bu dönemde hastanın sağlıklı beslenmesi ve bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi oldukça önemlidir. Amfizemin şiddetli bir şekilde görüldüğü hastalar da oksijen takviyesi yapılır ve hastanın oksijen ihtiyacı karşılanır.
Amfizem Hastalığına Ne İyi Gelir?
- Amfizem komplikasyonlarını önlemek için önemli olan şey aşıların güncel olmasıdır. Grip (influenza) aşısı ve zatürre aşısı her yıl bir kere yapılmalıdır.
- Uzun süreli oksijen tedavisi ve sigaranın bırakılması ömrü uzatan bir seçenektir.
- Pulmoner rehabilitasyon, amfizemi olan insanlar için bir çeşit bakım programıdır. İnsanların sigarayı bırakarak, sağlıklı bir diyet uygulayarak ve egzersiz yaparak yaşam tarzlarını iyileştirmelerine yardımcı olmayı hedeflemektedir.
- Bol miktarda su içmek, mukusu gevşetmekte ve hava yollarının temiz kalmasına yardımcı olmaktadır.
- Kış mevsiminde kendimizi soğuk havadan muhafaza etmek, kas spazmlarını engeller ve soğuk algınlığına engel olabilir.
Bu farklılıklar, hastalığın sürecini değiştirmek yerine bireylerin bu sorun ile hayatlarına devam etmelerine destek verebilir. Aynı zamanda egzersiz sınırını ve yaşam standartlarını daha iyi bir noktaya getirebilir.
Sağlık açısından uygun bir kiloda olmak; sağlıklı besinler tüketmek, amfizemi olan bireyler adına akciğerlerin ve kalbin fazladan endişe altına girmemesine destek vermek için oldukça mühimdir.
Amfizem nefes alıp verme sıkıntısı yüzünden yeme ve içme sorununa sebebiyet verebilir. Böyle durumlarda ise doktorunuzun söylediği cümlelere ve tedavilere uymanız son derece önemlidir.
Amfizem Hastaları Nelere Dikkat Etmelidir?
- Öncelikle birey eğer sigara içiyorsa bu alışkanlığına son vermelidir.
- Doktor kontrolü altında tedavi programı oluşturarak, düzenli bir şekilde bu program takip edilmelidir.
- Akciğer rehabilitasyon programları gerçekleştirilip, düzenli uyum sağlanmalıdır.
- Doktorun belirteceği vitaminleri almaya özen gösterilmelidir.
- Havası tozlu, kirli ya da zararlı olan ortamlara girmemeye özen gösterilmelidir. Aynı zamanda kimyasal gaz olan alanlara asla girilmemelidir.
- Grip ve zatürre aşısı yaptırılarak, akciğerleri çeşitli enfeksiyonlardan koruma altına almaya dikkat edilmelidir.
- Oksijen veya maske tedavisi alınıyor ise doktorunuzun önerdiği malzemeleri evde bulundurmaya özen gösterilmelidir.