Astım, çocukları ve yetişkinleri etkileyen kesin bir tedavisi olmayan bir hastalıktır. Nefes almayı zorlaştıran astım hastalığının düzenli ilaç kullanımı ile kontrol altında tutulabilir.
Astım Nedir, Neden Olur?
Astım rahatsızlığı, solunum yollarını tıkayarak nefes almayı zorlaştıran kronik bir sorundur. Herkeste gelişebilen astım, hava yolunun etrafını saran düz kasların; alerjenler, soğuk hava ve duman ile tetiklenerek kasılması ve mukus salgısını artırmasıyla karakterize bir rahatsızlıktır.
Artan mukus salgısı hava yollarının daralmasına yol açar ve astım atağı geldiğinde nefes darlığı, öksürük, hırıltı gibi şikayetler gözlenir. Kimi vakalar ise genellikle bahar aylarında artan alerjen faktörü ile tetiklenir. Bu durumda hastalık alerjik astım olarak adlandırılır ve benzer şikayetlere neden olur. Astımı artıran faktörler şunlardır:
- Hava kirliliği yüksek olan bölgelerde yaşamak
- Sigara içmek veya sigara içilen ortamda bulunmak
- Bebeklik çağında alerjenlere maruz kalmak
- Bebeklik çağında ağır solunum yolu hastalıkları geçirmiş olmak
- Aile geçmişinde astım öyküsü bulunması
- Hamileyken sigara içmek
Astımın Belirtileri Nelerdir?
Astım şikayetleri genellikle egzersiz esnasında ve alerjenler nedeniyle ortaya çıkar, bunun dışında diğer bireylerde sık sık belirti vermez. Kimi hastalarda kimyasal maddelerle temas halinde de belirtiler gözlenebilir. Bu belirtiler şunlardır:
- Nefes alıp vermede hırıltılı ses oluşumu
- Öksürük
- Nefes darlığı
- Göğüste ağrı ve sıkışma hissi
Astım Tanı ve Tedavi Yöntemleri
Astımın temel nedeni tam olarak bilinmez, fakat araştırmalar bu hastalığın genetik faktörler, yaşam koşulları, çevre standartları ve tıbbi duruma bağlı olduğunu gösterir.
Hastadan hastaya gelişme süreci oldukça farklı olan astımda pek çok tetikleyici faktör olabilir. Bu faktörlerden bazıları şunlardır:
- Evcil hayvan
- Polen
- Egzersiz
- Toz ve duman
- Aşırı sıcak ya da soğuk hava şartları
- Hava kirliliği
- Kimyasal koku ve dumanlar
- Stres
- Bazı ilaçlar
- Obezite
- Stres
- Viral enfeksiyonlar
- İşlenmiş gıdalarda bulunan koruyucu maddeler
Astım şüphesi olan hastalarda tıbbi öykünün dinlenmesinden sonra kesin tanı için çeşitli tetkiklerin yapılması gerekir. Bu tetkikler şu şekilde sıralanır:
- Spirometre: Akciğer kapasitesini ve solunum ile vücuda giren hava miktarını ölçen spirometre testi, bronşlardaki daralma düzeyinin anlaşılmasını sağlar. Astım tanısında kullanılan başlıca yöntemlerden biridir.
- Zirve Akım Ölçüm Testi: Akciğer fonksiyonlarında değişiklik olup olmadığını tespit etmek için zirve akım ölçüm testi uygulanır.
- Metakolin Testi: Metakolin, düşük dozlar halinde ve kontrollü olarak solunum yoluyla hastaya verilen bir ilaçtır. Bu ilaç, bronşların metakoline ne kadar duyarlı olduğunun anlaşılması için verilir.
- Alerji Testi: Deri ve kan testlerini içeren alerji testleri, hastadaki astım bulgularına sebep olan durumun ana nedeninin anlaşılmasını sağlar. Astım ataklarının hangi madde ile tetiklendiğini bulmak, doğru tedavinin uygulanması adına büyük önem taşır.
- Radyolojik Görüntüleme Yöntemleri: Göğüs filmi ve bilgisayarlı tomografi gibi görüntüleme yöntemleri astımın beraberinde herhangi bir enfeksiyon ya da sorun gelişmişse ortaya çıkarılmasını sağlar. Ek olarak hastanın başka bir tedaviye ihtiyaç duyup duymayacağının anlaşılmasında etkilidir.
Astım Tanı Tedavi Yöntemleri
Astımın kesin ve net bir tedavisi bulunmaz, ancak hekim önerisi ile hastalık atakları kontrol altına alınabilir. Bu aşamada düzenli ilaç kullanmak şikayetleri önlemede etkilidir, fakat ilaç kullanımının hekim kontrolü altında ve önerisi dikkate alınarak devam ettirilmesi gerekir.
Tedavinin temelinde ise hastalığın seyir hali başlıca etmendir. Buna göre, hastada periyodik kontrollerin yapılması ve tedaviye verdiği yanıtın iyi değerlendirilmesi gerekir.
Vakalardaki bulguların şiddeti ise kullanılan ilaçların türünü ve dozunu belirlemede etkilidir. Ek olarak yaşam tarzında yapılan başlıca değişiklikler de tedaviyi etkiler. Hekim tarafından önerilen hususların başında şunlar gelir:
- Sigara içmemek ve sigara dumanına maruz kalmamak
- Evcil hayvan alerjisi olanlar için evcil hayvan beslememek veya durumu kontrol altına almak
- Kimyasal duman ve kokuları engellemek
- Aşırı soğuklardan korunmak
- Doğru egzersizleri yapmak
- Tozlu ve küflü ortamlarda bulunmamak