Diyafram; göğüs boşluğu ile karın boşluğunu birbirinden ayıran, kas-kiriş karışımı bir organdır. Nefes alma esnasında kasılarak düzleşir ve akciğerlerdeki hava basıncının düşmesine yardımcı olur. Nefes verme esnasında ise gevşeyerek kubbeleşir ve göğüs boşluğunu daraltarak akciğer hava basıncını artırır.
Solunumda bu kadar önemli bir işlevi olan diyafram, zaman zaman doğuştan veya edimsel problemler nedeniyle görevini tam olarak yerine getiremeyebilir. Bu durumda, diafragma hastalıklarının cerrahi yöntemle tedavi edilmesi ve kişiye normal şekilde soluk alıp verme alışkanlığının kazandırılması hedeflenir.
Diyafragma Cerrahisi Hangi Durumlarda Uygulanır?
Kasılıp gevşeyerek solunumda görev alan diyafram, göğüs ve karın boşluklarını tümüyle kapatmaz. İçeriden çeşitli kan damarları, sinirler ve yemek borusu geçtiğinden bu bölgelerde diyaframın zayıflayarak yırtılma riski bulunur. Bunun sonucunda ise karnın bir tarafındaki organlar diğer tarafa kayarak fıtık veya diğer adıyla herni oluşturma riski taşır. Diyafram hernisinin tek tedavisi diyafragma cerrahisidir.
Herni ise kendi içinde iki temel grupta incelenir:
Konjenital Diyafragma Hernisi
Doğumsal diyafram hernisi olarak da bilinen bu tip, bebeğin anne karnında büyürken yaşadığı gelişimsel sorunlardan kaynaklanır. Diyaframın her iki tarafında da ortaya çıkabilir fakat %80 oranda sol bölgeyi etkiler. Bu sırada karın içi organlarının bir kısmının, göğüs boşluğuna geçme riski doğar ve akciğerlere gelişim için yeterli alan kalmaz. Buna bağlı olarak çeşitli solunum sıkıntıları ve kalp anomalileri görülür.
Çocuklarda görülen diyafram hernisi genellikle doğumsal kaynaklıdır ve kendi içinde ikiye ayrılır:
- Bochdalek hernisi
- Morgagni hernisi
Herninin kesin nedeni bilinmemekle birlikte, büyük ölçüde kalıtsal faktörlerden kaynaklandığı düşünülmektedir ve anne karnında yapılan ultrasonografi yardımıyla teşhis edilebilir. Teşhis ne kadar gecikirse bebekteki mortalite riski de o kadar fazla olur, bu nedenle tedavi için uygun koşullar sağlanır sağlanmaz diyafragma cerrahisi uygulanmalıdır. Ameliyat sonrası takip ise son derece önemlidir.
Travmaya Bağlı Diyafragma Hernisi
Sonradan görülen ve yetişkinlerde ortaya çıkan diyafram hernisi, geçirilen travmalardan kaynaklanır. Künt veya penetran yaralanmalar nedeniyle diyafram kasında yaşanan zedelenmeler ile yırtıklar, karın içi organların göğüs kısmına geçerek fıtıklaşmasına yol açar. Kimi durumlarda bazı kanser çeşitleri de diyafram kasının zayıflamasına neden olabilir.
Ayrıca yaşa ve artan kiloya bağlı gelişen hiatus hernisinin bir çeşidi de bu gruba dahil edilebilir. Hiatus hernisi; midenin, yemek borusunun geçtiği delikten yukarı kayması ile karakterize bir durumdur ve mide asidinin yukarıya sızarak bölgeyi tahriş etmesine neden olur. Kayma tipi hiatus hernisinde genellikle sağlıklı yaşam alışkanlıkları ve beslenme değişiklikleri tedavi için yeterli olurken; dönme tipi paraözofageal hiatus hernisinde, düğümlenme riski bulunduğundan tek tedavi cerrahi yöntemdir.
Diyafram Hernisinde Cerrahi Tedavi
Diyafram hernisi genellikle doğumsal kaynaklıdır ve sadece ameliyat ile düzeltilebilir. Ancak uygulama öncesinde varsa kalp, akciğer ve diğer sağlık problemleri düzeltilmelidir. Dolayısıyla ameliyat kararı, hekim tarafından yapılacak fizyolojik incelemeler ve tetkikler sonucu kesinleştirilir. Bebeklerdeki herni tedavilerinde ekstra özen ve takip gerekir, ayrıca bebeğe doğar doğmaz solunum desteğinin sağlanması da önemlidir.
Genel sağlık durumu elverişli olan hastalara genel anestezi altında cerrahi yöntem uygulanabilir. Yöntem tercihi ise herni tarafına, hastalık başlangıcından itibaren geçen süreye, hasta öyküsüne ve yaşa göre değişiklik gösterir. Uygulama için karın veya göğüs boşluğunun açılması tercih edilebilir. Daha sonra diyaframa ulaşılarak organların orjinal konumlarına sabitlenmesi sağlanır. Ayrıca risk durumu hafif olan hastalarda, endoskopik yöntem de tercih edilebilir. Büyük bir kesiye gerek duymadan tamamlanan bu operasyonda hasta konforu ve iyileşme hızı, diğer yönteme nazaran oldukça yüksektir.
Çocuklarda Diafragma Tedavisinden Sonra Oluşabilecek Komplikasyonlar
Diafragma hernisinin cerrahi tedavisi, karın ve göğüs içi organların normal konumlarına yerleştirilmesini ve diyaframdaki yırtıkların kapatılmasını sağlayan bir prosedürdür. Ancak çocukların ameliyat sonrası yakın takibe alınması, ameliyat başarı oranını yakından etkileyen önemli bir adımdır. Özellikle akciğerlerin yetersiz geliştiği veya ağır kalp problemlerinin yaşandığı vakalarda, hastanın oksijen desteğine gereksinimi olur. Aksi halde sık geçirilen akciğer enfeksiyonları, solunum problemleri ve gastroözofageal reflü gibi sorunlar gözlenebilir veya herni tekrarlayabilir.
Bu nedenle ameliyattan sonra çocuğun; takip altında tutulması, gerekirse oksijen ve ilaç desteği alması, sağlıklı gelişimini destekleyecek özel bir beslenme planına başlatılması son derece önemlidir.