Kronik obstrüktif akciğer hastalığının kısaltması olan KOAH, nefes almakta zorlanma ile alışagelmiş bir çeşit akciğer hastalığıdır.
Devamlı olması ve ilerleme kaydetmesinden dolayı ‘kronik’, hava yollarında daralma sebebiyle de ‘obstrüktif ‘olarak tanımlanan KOAH hastalığı tedavi edilmediğinde ölümcül hale gelebilmektedir.
Hemen ortaya çıkmayan bu hastalığa neden olan en önemli sebeplerden biri de sigara kullanımıdır. Evrelerine göre çeşitlilik gösteren bu hastalıkta, nefes darlığının hafif eforla bile olması hastalığın ilerlediğini göstermektedir.
Özellikle sigara içen kişiler ile de ortaya çıkan KOAH hastalığı, son zamanlarda tüm dünyayı etkisi altına alan COVID-19 nedeniyle dikkat edilmesi ve tedbir alınması oldukça önem arz eden bir hastalık haline gelmiştir.
Bu hastalıkta, sigara kullanımı sonucu zararlı gaz ve partiküller sebebiyle hava yolları hem daralmakta hem de kalınlaşmaktadır. Durum böyle olunca oksijenli havanın akciğerlere rahat bir şekilde girip çıkmasına engel olmaktadır.
Bronşlarda meydana gelen daralma, geri döndürülemez bir durumdur. Ayrıca tedavi edilemediği zamanda ilerleyici bir hal almaktadır. KOAH hastalığının gelişmesinde rol oynayan gelişmeler;
- akciğer gelişimine ilişkin sorunlar,
- hava kirliliği,
- dumanlı ve tozlu ortamlarda çalışmak,
- sigara ve diğer tütün ürünleri,
- sosyoekonomik düzey,
- aş,
- cinsiyet,
- genetik faktörler,
- kronik bronşit,
- kimyasal maddeler,
- zararlı gaz,
- solunum yolu enfeksiyonları ve astımdır.
KOAH Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
KOAH hastalığının en yaygın belirtileri arasında balgamlı öksürük ve nefes darlığı yer almaktadır. Hafif evrede öksürük seyrek iken, ilerleyen evrelerde öksürük gün boyu devamlı bir şekilde görülebilmektedir.
Balgam ise genel anlamda koyu kıvamlı, yapışkan ve gri-beyaz renktedir. Balgam artışı KOAH belirtisi olabileceği gibi bronşit hastalığı ile de ilişkili olabilmektedir.
Erken evrede nefes darlığı olur ancak normal karşılayıp şikayetçi olmazlar. Orta evrede ise öksürük, balgam ve nefes darlığı daha da açığa çıkmaktadır.
Hemen yorulma, rahat nefes alamama ve halsizlik ile birleşen nefes darlığı sonucunda hastalar doktora gitme gereksinimi hisseder ve genelde bu evrede kişiye KOAH tanısı konulmaktadır.
KOAH Hastalığı Evreleri Nelerdir?
- Hafif Evre: Hafif evrede genellikle hastalığın tanısını koymakta zorlanılabilir. Belirtilerin hafif olduğu bu evrede hızlı yürüme, ağır iş yapma ve merdiven çıkma esnasında nefes darlığı hissedilebilmektedir.
- Orta Evre: Tıpkı hafif evrede olduğu gibi orta evrede de kondisyon gerektiren bir hareket sırasında nefes darlığı görülebilmektedir. Bazı hastalarda ise günlük işlerde dahi nefes darlığı hissedilebilmektedir. Balgam ve öksürük şiddetinin arttığı orta evredeki hastaların akciğer enfeksiyonu veya soğuk algınlığı geçirmesi durumunda, bu hastalığın iyileşme süreci diğer kişilere oranla daha uzun sürmektedir.
- Ağır Evre: Normal günlük işlerde nefes darlığı hissedilmekte ve buna halsizlik de eklenmektedir. Hafif ve orta evreden farklı olarak nefes darlığı gece de görülmektedir. Bu yüzden hastanın uyku düzeni de etkilenmektedir.
- Çok Ağır Evre: Kişinin hareket etmediği ve normal oturur vaziyette dahi nefes darlığı hissettiği dönemdir. Kişi, işe gidemez hale gelir ve yürümekte oldukça zorlanır.
KOAH Hastalığının Son Evresinde Hangi Belirtiler Açığa Çıkar?
KOAH hastalığının son evresinde oluşan belirtiler oldukça fazla ve şiddetli bir hal almaktadır.
Bunun en önemli nedeni ise vücutta yer alan oksijen sayesinde görülen, ciddi azalma sonucu bazı belirtilerin görülmesidir. Hastalığın son evresinde şiddetli öksürük ve nefes darlığının yanında aşağıdaki gibi belirtiler görülebilmektedir. Bunlar;
- Terleme,
- Çarpıntı,
- Zayıflama,
- Asabiyet,
- Uykusuzluk,
- Unutkanlık,
- Şiddetli baş ağrısı,
- Karın şişliği,
- Bacaklarda ödem,
- Boyun damarlarının belirginleşmesi,
- Cinsel isteksizlik,
- Kabızlık,
- Ellerde titreme ve uyuşma hissi,
- Dudak, dil ve parmak uçlarında morarma
Öte yandan hastalığın son evresinde KOAH hastalığına çeşitli hastalıklar da eşlik edebilmektedir. Bu yüzden her bir hastalık da birbirini tetiklemektedir. Son evrede oluşan ve sıkça görülen hastalık çeşitleri;
- Kalp-damar hastalıkları,
- Kemik ve kas erimesi,
- Yüksek tansiyon ve kolestrol,
- Akciğer kanseri,
- Uyku apnesi,
- Kansızlık,
- Anksiyete,
- Diyabet,
- Depresyon,
- Reflü
KOAH Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?
KOAH hastalığında erken tanı ve müdahale hayati bir önem taşımaktadır. Erken tanılarda, hastalığın ilerleyişi durdurulabilir hatta yavaşlatılabilir.
Tanıda en başta hastanın şikayetleri değerlendirilir ve solunum fonksiyon testleri ile akciğer grafisi gibi tetkiklerden faydalanılmaktadır. Solunum kapasitesi, hastanın yaşı, cinsiyeti ve kilosuna göre olması gereken fonksiyon hedef alınmaktadır.
Solunum testi sayesinde hem KOAH teşhisi konmakta hem de hastalığın şiddeti belirlenmektedir. Kan oksijen seviyesi ölçümü, bazı kan ve egzersiz testleri yardımcı tetkiklerdendir.
Peki KOAH Hastalığına Ne İyi Gelir?
KOAH hastaları, alacakları bazı önlemler ile tedavi sürecine katkıda bulunabilmektedirler. Bu tedbirler ile kişi, hem hastalığın ivme kazanmasının önüne geçebilir hem de hastanın yaşam kalitesi artabilir. KOAH hastalarının alabileceği önlemler aşağıdaki gibi sıralanabilir;
- Sigara içilen, dumanlı, kirli ve tozlu ortamlardan uzak durulmalıdır.
- Bolca sıvı tüketmek oldukça önemlidir.
- Hava kirliliğinin fazla olduğu ortamlardan uzak durulmalıdır.
- Düzenli bir şekilde egzersiz yapmak, kasların güçlenmesi ve nefes darlığının azalmasını sağlamaktadır. Fakat yapılan egzersizler çok ağır olmamalıdır.
- Yemekler az miktarda, az porsiyon ve sık sık yenilmelidir.
- Beslenme planında genel olarak sulu gıdalar yer almalıdır. Katı ve ağır yemekler nefes darlığına sebebiyet verebilir.
- Alkol ve sigara kullanımı azaltılmalıdır.
- Nefes darlığının şiddetlenmeye başladığı evrelerde nefes egzersizleri yapmak oldukça önemlidir.
- Yiyeceklerin nefes borusuna kaçmaması için oturur vaziyette yemek yenilmektedir.
- Gaz ve hazımsızlığa sebep olabilecek yiyecek ve içecekler tüketilmemelidir.
- Her sonbaharda grip aşısı yaptırılmalıdır. Ayrıca grip virüsü taşıyan kişilerden de uzak durulmalıdır.
- Nefes almayı zorlaştıracak kıyafetler giyilmemelidir.
- Kişi mola vererek çalışmalıdır.
- Dinlenerek merdiven çıkmalıdır. Eğer mevcut ise asansör tercih edilmelidir.
- Enfeksiyon hastalıklarına yakalanmamak için diğer kişilerle temastan kaçınılmalıdır.
- Obezite, daha ağır seyretmesine sebep olabilmektedir. Bu yüzden, KOAH hastalarının ideal kilolarında olmaları oldukça önemli bir konudur.
KOAH Hastalığı Bulaşıcı Mıdır?
Ülkemizde ve dünyada en fazla ölüm nedenleri arasında gösterilen ve tedavi edilmediğinde ciddi boyutta sağlık sorunlarına yol açan KOAH hastalığı, bulaşıcı bir hastalık değildir.
KOAH Ölümcül Bir Hastalık Mıdır?
Can kaybına yol açan hastalıklar arasında KOAH hastalığı dünyada 4. olmakta ülkemizde ise 3. sırayı almaktadır.
KOAH hastalığı tedavi edilmediği sürece kişinin hayat kalitesini düşürmektedir. Öte yandan işgücü kaybına da neden olarak kişiyi zamanla kendi bakımını bile karşılayamayacak hale getirebilir.
KOAH Hastası İyileşebilir Mi?
KOAH hastalığı önlenebilir ve tedavi edilebilir yönü ile de dikkat çekmektedir. Erken tanı ve teşhis kişinin tedavi edilmesi için oldukça önem arz etmektedir.
KOAH hastalığının erken evrelerde teşhis edilmesi, sigaranın bırakılması ve ilaçların düzenli bir şekilde alınması hastalığın ilerlemesini durdurabilmektedir. Hangi seviyede olursa olsun hasta sigarayı bıraktığında hastalığın seyri olumlu yönde etkilenmektedir.
Hastanın sigarayı bırakmasından sonraki iki ay içerisinde solunum fonksiyonlarının %10’luk kısmında iyileşmeler meydana gelir.
KOAH hastalarının akciğerlerinde meydana gelen geri dönüşümsüz form değişikliğinin herhangi bir seçenek ile tedavisi mevcut değildir.
Hastaların akciğerlerinin eski haline dönmesi beklenmemektedir. Bu yüzden sağlığınıza dikkat etmeli ve vücudunuza zararlı olan her çeşit durumdan uzak durmalısınız.