Akciğer hastalıkları ve göğüs kafesi içindeki bir çok hastalığın teşhis ve tedavisinin açık ameliyat ile değil , kapalı ameliyatlar, minimal invazif cerrahi gibi isimlerle adlandırılan video yardımlı torakoskopik cerrahi [VATS (video assisted thoracoskopic surgery)] ile yapılmasıdır.
VATS prosedüründe, bir kamera yardımıyla göğüs kafesinin içinin her köşesi görüntülendiği ve büyüterek monitöre yansıtılarak hasta başında olan cerrah ve tüm ekip tarafından izlenebilmektedir.
Göğüs duvarında yani kaburgalar arasında küçük boyutlu bir ya da birkaç kesi yapılır. İlk kesi yaptıktan sonra kamera yerleştirilerek birden fazla kesi yapılabilir. Diğer kesilerden de tekniğe uygun cerrahi aletler ile göğüs kafesinin içerisine girilip gerekli ameliyat gerçekleştirilir. Açık cerrahiye göre yapılan kesiler oldukça küçüktür.
Solunumu destek sağlıyan kaslara en az hasar verilir ve kaburgalar esnetilmeden ve krılmadan ameliyat gerçekleştirilir.
Tek Port VATS Yöntemi Nedir?
VATS; klasik olarak eskiden genelde 3 kesi(port)den yapılırdı. Sonradan 2 kesiden akciğer kanseri gibi büyük ameliyatları rahat ve güvenli bir şekilde yapmaya başladık ve hala en çok tercih edilen iki porttan bu işlemin yapılmasıdır. Bir porttan kamera diğer ikinci porttan cerrahi aletler için kullanılır.
Fakat son zamanlarda artık bu işlemi Tek Port VATS ile yani tek bir girişten yapmaya başladık. Bu işlem tek kesiden hem kamera hemde cerrahi aletler sokulur ve ameliyat yapılır. Artık bu kesiden akciğer kanseri gibi büyük ameliyatlarınıda güvenli bir şekilde yapmaya başladık.
Bu kesi genelde 2 cm olmasını arzu ederiz. Bazen içerde çıkarılacak akciğer miktarı ve kitle çok büyük olunca ve kitle içerden endo bag dedğimiz bir poşet içinde çıkarılır ve bu çıkarılırken tümörün parçalanmaması için bazen bu kesi ihtiyaca göre büyütebiliyoruz. Ameliyat sonrası akciğerlerin şişmesini sağlamak ve sıvı birikimini önlemek için göğüs kısmına bir toraks tüpü yerleştirilir. Bu tüp hava kaçağı durması ve sıvı gelmesi azalaınca hasta taburcu olmadan önce çıkarılır.
Resim 1: Tek Port VATS girişi; Hem kamera hemde cerrahi aletler tek porttan gönderilmektedir.
Minimal İnvazif Yani VATS'ın Açık Cerrahiye Göre Avantajları;
- Hasta memnuyet oranı yüksektir ve yüksek güvenirlikte bir yöntemdir.
- Açık cerrahiye göre yapılan kesiler oldukça küçüktür ve daha iyi kozmetik görünüm avantajı vardır.
- Açık cerrahiye oranla çok daha az ağrılı ve çok daha konforlu bir cerrahi yöntemdir.
- Az ağrı olduğu için daha az ağrı kesici kulanır.
- Omuz hareket kısıtlılığının daha az olması.
- Daha az kardiak sorunlar görülmesi (atrial fibrilasyon gibi).
- Solunum fonksiyonu açısında daha konforludur.
- Daha az komplikasyon oranı ( daha az pnömoni gibi).
- İmmün sistem daha az etkilenmekte.
- Hastanede yatış süresi kısalmakta ve normal yaşama hızlı şekilde dönülür.
- VATS yalnız hastanede ameliyat sonrası değilde, taburculuktan sonraki dönemde de hastalar için konfor sağlar.
- Daha az kronik ağrı.
- Solunum fonksiyonu açısında açıklara göre daha iyi ve konforlu.
- Eğer hastanın hastalığında kemoterapi/radyoterapi alması gerekiyorsa daha hastanın yüksek oranda almasını sağlayabilir.
Açık cerrahiye oranla yukardaki avantajlardan dolayı günümüzde göğüs cerrahisi pratiğinde oldukça sık tercih edilmekte, kliniğimizde de en sık kullanılan operasyon tekniği olarak öne çıkmaktadır.
Bu Öinimal İnvazif Cerrahi Teknikler;
- Tek Por VATS ile cerrahi
- VATS ile Cerahi
- Robotik cerrahi
VATS, göğüs cerrahisinde hem tanısal hem de tedavi amaçlı kullanılabilmektedir.
VATS ile sıklıkla gerçekleştirilen operasyonlar;
- Akciğer kanseri ameliyatları /akciğer rezeksiyonları (lobektomi, segmentektomi gibi)
- Mediasten kitlelerinin çıkarılması
- Timus bezi veya timoma (timus bezi kitleleri) ameliyatları
- Mediasten kistleri
- Akciğerden nodül çıkarılması
- Metastaz cerrahisi
- Seçilmiş vaklarda
- Eğer metastaz sayısı çok fazla ise acık cerrahi tercih etmek lazım
- Akciğer biyopsileri
- Lenf nodu biyopsileri
- Akciğer zarı (plevra) biyopsileri
- Bebek ve erişkinlerde akciğer kistleri
- El terlemesi ameliyatları (ETS)
- Pnömotoraks cerrahisi
- Bül / büllöz akciğer ameliyatları
- Akciğer zarı (plevra) biyopsileri, ameliyatları
- Göğüs boşluğunda sıvı toplanması (plörezi, plevral efüzyon) cerrahileri (drenaj / plörodez)
- Ampiyem (göğüs boşluğunda iltihap toplanması) tedavisi
- Bazı enfektif akciğer hastalıkları
- Kalp zarı (perikard) içi sıvı brikimi için cerrahiler (perikard penceresi açılması) ve perikard biyopsileri
- Diyafram cerrahisi (plikasyon/defekt onarımı)
- Göğüs duvarı deformiteleri (pektus eskavatum)
Video 1: Sol alt lobta karsinoid tümör olgusunda Tek Port VATS ile Sol alt lobektomi ve mediastinal lenf nodu diseksiyonu videosu
Video 2. Tek Port VATS ile mediastinal kitle çıkarılması
Video 3: Tek Port VATS ile akciğer nodül çıkarılması
Video 4. Tek Port VATS ile plevral biopsi yapılması
Ancak kimi durumlarda bu hastalıklarda Kapalı Ameliyatları:VATS tekniğinin uygulanmasına engel olan durumlar olabilmektedir. Böyle durumlarda açık cerrahi tercih edilmekte ya da ameliyat esnasında açık cerrahi tekniğe dönüş gerçekleşebilmektedir.
Bu gibi durumlarda açığa geçmekte teredüt etmemek gerekir yoksa bazı hayati sorunlar yaşanabilir. Bu tip engel teşkil edecek durumlar: genelikle daha önce geçirilen akciğer ameliyatları, akciğer enfeksiyonları veya radyoterapi gibi nedenlerle göğüs kafesi içerisinde kamera ve cerrahi aletlerin kullanılması için alan bırakmayan yapışıklıklardır. Bazı hastalarda zor entübasyon.
Resim 2: Açık ameliyat (Torakotomi)
Sonuç
VATS tekniği, güncel göğüs cerrahisi pratiğinde tecrübeli ellerde çok verimli ve güvenle uygulanmaktadır. Açık cerrahiye göre bir çok avantajı bulunmaktadır. Bizde kliniğimizde torakoskopik ameliyatları on yıldır yüksek oranda ve güvenli bir şekilde yapılmaktadır.
Tek Port Vats ve Torakoskopik Cerrahi Hakkında Sık Sorulan Sorular
Tek Port VATS yönteminin uygulanmasına, hastalığa ve hastalığın seyrine göre cerrah tarafından karar verilir. Tek Port VATS yöntemi genellikle akciğer kanseri tedavisinde kullanılan bir yöntem olmakla birlikte, uygulama alanı yalnızca bununla sınırlı değildir. Günümüzde göğüs cerrahisi ameliyatlarının Tek Port VATS endikasyonu olan hastalar artık bu yöntemle yapılmaktadır. Tek Port VATS yönteminin uygulanabileceği hastalıklar aşağıda şu şekilde listelenmiştir:
- Akciğer kanseri ameliyatları
- Akciğer rezeksiyonları (lobektomi, segmentektomi, wedge rezeksiyon ve mediastinal lenf nodu diseksiyonu vb.)
- Mediasten kitlelerinin çıkarılması
- Timus bezi veya timoma (timus bezi kitleleri) ameliyatları
- Mediasten kistleri
- Akciğerden nodül çıkarılması
- Metastaz cerrahisi
- Seçilmiş vaklarda
- Eğer metastaz sayısı çok fazla ise acık cerrahi tercih etmek lazım
- Akciğer biyopsileri
- Lenf nodu biyopsileri
- Akciğer zarı (plevra) biyopsileri
- Bebek ve erişkinlerde akciğer kistleri
- El terlemesi ameliyatları (ETS)
- Pnömotoraks cerrahisi
- Bül / büllöz akciğer ameliyatları
- Akciğer zarı (plevra) biyopsileri, ameliyatları
- Göğüs boşluğunda sıvı toplanması (plörezi, plevral efüzyon) cerrahileri (drenaj / plörodez)
- Ampiyem (göğüs boşluğunda iltihap toplanması) tedavisi
- Bazı enfektif akciğer hastalıkları
- Kalp zarı (perikard) içi sıvı brikimi için cerrahiler (perikard penceresi açılması) ve perikard biyopsileri
Tek Port VATS operasyonlarında gerek operasyondan önce yapılması gerekenler, gerekse de operasyonun ne kadar süreceği gibi konular, hastalığa ve hastalığın seyrine göre değişkenlik gösterir. Burada özellikle cerrahi müdahaleyi yapacak olan hekimin deneyimi ve işlemin boyutu gibi faktörler, ameliyatın ne kadar süreceği konusunda belirleyicidir. Farazi olarak bir rakam vermek gerekirse, bir Tek Port Vats operasyonu 1 ila 3 saat arasında sürebilir. Operasyon süresi ile ilgili bilgiler operasyondan hemen önce hasta ile paylaşılmaktadır. Ayrıca yine doktor tarafından hastaya bildirilen ve hastanın operasyon önce uyması gereken bazı konular şunlardır:
- Kan sulandırıcı ilaç kullanımının bırakılması,
- Sigara içilmemesi,
- Günlük hafif egzersizler yapılması,
- Operasyondan 12 saat önce gıda alımına ara verilmesi.
Söz konusu uyarılara dikkat edilmesi, operasyon sırasında komplikasyon riskini azalttığı gibi, operasyonun başarılı şekilde tamamlanmasına da yardımcı olacaktır.
Tek Port VATS ile Torakoskopik Cerrahi sonrasında hastanın hastanede kalma süresi, normal cerrahi operasyonlara oranla çok daha düşüktür ve hasta günlük yaşamına çok daha kısa bir süre içerisinde dönebilir. Bu dönemde hastanın doktor tarafından kendisine tavsiye edilenlere ve uyarılara uyması gerekir. Hastanın operasyon sonrası uyması gereken tavsiyeler şu şekilde belirlenmiştir:
- Hasta yaklaşık olarak 2-3 hafta boyunca ağır kaldırmamalıdır,
- Doktor tarafından önerildiği şekilde, hafif ve yorucu olmayan egzersizler yapmalıdır,
- Doktor tarafından önerilmiş olan diyet programına harfiyen uymalı ve yalnızca bu şekilde beslenmelidir,
- Doktor tarafından yazılmış olan tüm ilaçları, doktorun talimatlarına uygun şekilde kullanmalıdır,
- Uyku düzensiz olmamalı ve hasta uyku düzenini korumalıdır,
- Doktor tarafından belirlenmiş olan tarihlerde kontrole gidilmelidir.
Eğer doktor tarafından belirlenecek olan tavsiyelere uyulur ve programlar düzenli şekilde uygulanırsa, hastanın normal hayatına dönme süresi çok daha kısa olacaktır.
Ameliyattan sonra yoğun bakım gerekiyor mu? Eğer operasyon tamamen kapalı bir şekilde gerçekleşir ve açık operasyon gerekmezse, bu durumda hastanın yoğun bakıma girmesine gerek kalmayabilir. Fakat eğer operasyon sırasında lobektomi (akciğerin bir parçasının ya da tamamının çıkarılması) işlemi gerçekleşirse, bu durumda hastalar tedbiren ve iyi bir takip için bir gün yoğun bakımda kalmasını tercih edebiliriz.
Operasyon sonrasında hastanede kaç gün kalmak gerekir? Bu durum hastanın yaşına ve hastalığın durumuna göre farklılık gösterebilir. Bu süre 1-5 gün arasında değişir genelde 3. Gün taburcu edilirler. Operasyon sırasında açık operasyona dönülmemişse, hasta genellikle 2 ya da 3 gün içerisinde taburcu edilir. Fakat operasyon bir şekilde açık operasyona dönüşürse, yada bir komplikasyon var ise bu durumda taburcu olma süresi 4 ila 5 günü bulabilir.
Operasyon sonrasında günlük hayata dönmek ne kadar vakit alır? Tek Port VATS işlemi sonrasında hastanın normal hayatına dönmesi yaklaşık olarak 2.haftada işe döner. Elbette bu süreler operasyonun ne boyutta gerçekleştiği, hastanın yaşı ve fiziksel özellikleri gibi faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Bazen bu işe dönme süresi 3-4 haftayı bulabilir. Eğer hasta doktor tavsiyelerine harfiyen uyar ve kendisini yoracak faaliyetlerden uzak durursa, günlük hayata dönme süresi de o kadar kısa olacaktır.
Eğer operasyon tamamen kapalı bir şekilde gerçekleşir ve açık operasyon gerekmezse, bu durumda hastanın yoğun bakıma girmesine gerek kalmayabilir. Fakat eğer operasyon sırasında lobektomi (akciğerin bir parçasının ya da tamamının çıkarılması) işlemi gerçekleşirse, bu durumda hastalar tedbiren ve iyi bir takip için bir gün yoğun bakımda kalmasını tercih edebiliriz.
Bu durum hastanın yaşına ve hastalığın durumuna göre farklılık gösterebilir. Bu süre 1-5 gün arasında değişir genelde 3. Gün taburcu edilirler. Operasyon sırasında açık operasyona dönülmemişse, hasta genellikle 2 ya da 3 gün içerisinde taburcu edilir. Fakat operasyon bir şekilde açık operasyona dönüşürse, yada bir komplikasyon var ise bu durumda taburcu olma süresi 4 ila 5 günü bulabilir.
Tek Port VATS işlemi sonrasında hastanın normal hayatına dönmesi yaklaşık olarak 2.haftada işe döner. Elbette bu süreler operasyonun ne boyutta gerçekleştiği, hastanın yaşı ve fiziksel özellikleri gibi faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Bazen bu işe dönme süresi 3-4 haftayı bulabilir. Eğer hasta doktor tavsiyelerine harfiyen uyar ve kendisini yoracak faaliyetlerden uzak durursa, günlük hayata dönme süresi de o kadar kısa olacaktır.