Plevral efüzyon, hastanın plevral boşluğunda yani plevral zarları arasında sıvı birikimi sonucunda oluşan ciddi bir sorundur. Plevra (akciğer zarı), akciğer ve göğüs boşluğunu örten 2 adet zardan oluşmaktadır.
Akciğer dış yüzünü ve göğüs duvarı iç yüzünü saran bu zarlar arasında kalan boşlukta su birikmesine plevral efüzyon denir. Her keste günlük plevral sıvı üretimi var fakat bu emildiği için birikme olmaz genelde. Normalde, bu iki zar arasında çok az bir miktarda sıvı bulunmaktadır. Birçok akciğer veya akciğer dışı hastalığa bağlı olarak, sıvının salgılanmasının artması, geri emiliminin azalmasına bağlı olarak zarlar arasında sıvı miktarı artar. Bu gibi durumlarda plevral efüzyon (plörezi) denilen tablo oluşur.
Plevra zarının geçirgenliğinin artması, pulmoner kapiller, negatif intraplevral, onkotik basınç azalması, lenfatik akımın tıkanması dâhil çok çeşitli durumlara neden olabilmektedir.
Plevral efüzyonlar oldukça sık görülen patolojilerdir. Göğüs hastalıkları ve Göğüs Cerrahisindan en çok uğraştığı patolojilerden biridir. Dikkatle incelenen ve tüm tıp tarihi boyunca göğüs cerrahisi uzmanlarının çok zaman ayırdığı bir hastalık grubudur.
Plevral efüzyonların önemli bir kısmı lokal bir patolojiden çok sistemik hastalıkların bir komplikasyonu olarak ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle plevral efüzyon bir çok hastalığın habercisi olarak düşünmek lazım.
Plevral Efüzyon Nedenleri Nelerdir?
Bunlardan en sık karşılaşılan ve ayırıcı tanıda sıkıntı yaşanan plevral efüzyonlardır.
Sık Görülen Plevral Hastalık Nedenleri
- Malign Olmayan Plevral Hastalıklar
- Konjestif kalp yetmezliğine bağlı plevral sıvı
- Plevral effüzyon en sık sebebi %60’nin üzerinde Konjestif kalp yetmezliğine bağlıdır ve genelde çift taraflıdır (% 60-80) , Tedavisi genelde kalp yetmezliği tedavisidır ve genelde geriler. Nadiren sıvıyı boşaltırız. Sık sık tekrarlayan, tedaviye cevap vermeyen ve çok ciddi nefes darlı yapıyorsa bazen sıvıyı küçük bir kateter ile boşaltıyoruz.
- Parapnömonik Plevral Sıvı
- Bu daha çok Bakteriyel pnömonili hastaların %20-50’sinde plevral sıvı vardır ve bunlarında %10-15’i kadarı komplike olarak ampiyeme (iltihab, püy) neden olur. Bu olgular
- Önce antibiyotik tedavisi
- Eğer antibiyotik tedaviye cevap vermez ise ve komplike olursa Tüp Torakostomi ile bu sıvıyı boşaltıyoruz
- Bazende Tüp torakostomi ile tam boşalmaz ise ve sıvı kendini sınırlandır miş ve loküle ise VATS yani Torakoskopik olarak bir delikten girip poşları birleştiriyoruz ve boşaltıyoruz
- Bazı olgular kronik dönemde geliyor akciğer zarları kalınlaşmış o zaman biz dekortikasyon dediğimiz akciğer zarlarını soyup çıkartıyoruz ve plevral boşluk hem temizlenmiş oluyor ve hemde akciğer tam şişmesini sağlıyoruz.
- Pulmoner Emboli Nedenli Plevral Sıvı
- Medikal tedavi
- Tüberküloza Bağlı Plevral Sıvı
- Eğer plevral sıvıda tanı konulmaz ise VATS Biopsi ile tanı koyuyoruz
- Bazende tedaviye tam cevap vermiyor akciğer zarları çok kalınlaşmış akciğerin şişmesini engeliyor o zaman işte DEKORTİKASYON dediğimiz akciğer zarlarını soyduğumuz işlemi yapıyoruz.
- Diğer Transudatif Plevral Sıvılar
- Siroz
- Nefrotik sendromlar
- Ve bazı sistemik hastalıklar
- Bazı ilaçlar
- Bu daha çok Bakteriyel pnömonili hastaların %20-50’sinde plevral sıvı vardır ve bunlarında %10-15’i kadarı komplike olarak ampiyeme (iltihab, püy) neden olur. Bu olgular
- Malign Plevral Sıvı
- Akciğer ve Diğer Organ Kanserlerine Bağlı Malign Plevral Sıvı
- Malign Plevral Mezotelyoma (ayrı bir konu başlığı altında detaylı anlatılmiştir)
Plevral Efüzyon Tanısı Nasıl Konur?
Plevral Efüzyonun Tanı Koyma Aşamaları Nelerdir?
- Plevral efüzyon tanısı İlk önce hastanın Şikayet ve Anamnez ve fizik muayenesi yapmak ile başlanılır.
- Plevral efüzyonlarda en sık görülen şikâyetve belirti göğüs ağrısıdır. İki türlü göğüs ağrısı oluşabilir. Ağrı ya batıcı ya da künt şeklinde hissedilir. Öncelikle her iki durumda da göğüs ağrısı parietal plevranın tutulduğunun göstergesidir. İkinci sıklıkla görülen belirti ise hastada öksürüktür.
- Direkt akciğer grafisi
- Toraks BT
- Toraks USG
- Bazende daha ileri radyolojik tetkikler yapılablir ( MR ve PET-CT gibi)
Plevral Efüzyonda İnvaziv Tanı Yöntemleri
- Torasentez: Plevral sıvı örneklemesi
- Plevral efüzyonunun bulunduğu en uygun ve en az komplikasyon yaratacak bölgeden 21 G iğne ile en az 50 cc alınarak yapılmakta olan bir işlemdir. Efüzyonun görüntüsü bizi tanıya bir adım daha yaklaştıran detaydır. Bu sıvı
- Biyokimya
- Mikrobiyoloji
- Ve patolojiye günderilir Ve neye bağlı oluştuğuna karar verilir.
- Plevral efüzyonunun bulunduğu en uygun ve en az komplikasyon yaratacak bölgeden 21 G iğne ile en az 50 cc alınarak yapılmakta olan bir işlemdir. Efüzyonun görüntüsü bizi tanıya bir adım daha yaklaştıran detaydır. Bu sıvı
- Plevral iğne biopsi
- Lokal anestezi altında kapalı plevral biopsi yapılır. Plevradan parça alınır. Bu kapalı bir işlem VATS/Torakoskoi açık bir işlem.
- Bronkoskopi
- Nadiren bazı olgularda tanısal olabiliyor..
- Medikal Torakoskopi
- Hasta uyanık iken lokal anestezi ve hafif bir sedasyon ile hasta entübe edilmeden yapılan biopsidir
- VATS
- Hasta genel anestezi ile uyutularak entübe ederek yapılan biopsi sistemidir.
- Torakotomi
- Yukardaki yöntemlerden tanı gelmeyince bazen başvurduğumuz bir işlemdir genel anestezi altında yapılır.
Plevral Efüzyon Nasıl Tedavi Edilir?
- Medikal Tedavi
- Plevral efüzyonun tedavisi, hastanın efüzyona sebep olan hastalığa göre değişmektedir.Kalp, karaciğer, böbrek yetmezliği, hipoalbuminemi, pulmoner emboli ve romatoid artrit gibi durumlarda transüda niteliğindeki sıvılar bilateraldir ve hastalığın tedavisi yapılarak düzelir.
- Kalp yetmezliğine bağlı sıvı tedavisi için diüretik başlanır ve hızlı bir cevap alınır.
- Bazen bu olgularda medikal tedaviye yanıt vermiyor ve biriken su , solunum sıkıntısına, aşırı nefes darlığına yol açacak kadar fazla ise çeşitli yöntemler ile bu suyu boşaltmayı tercih edebiliyoruz.
- Torasentez
- İnce bir iğne ile aspiratör yardımı ile sıvıyı boşaltıyoruz. Sonra işlem somlanıyor. Bu işlem plörekan gibi sıvıyı iyi boşaltmiyabilir. Plörekan 3-4 gün kaldığı için daha kolay boşatıyor.
- Plörekan /Küçük kateter)
- Kanserin akciğer zarına yayılması sonucu ortaya çıkan malign plevral efüzyonların tedavisinde bu plörekan dedğimiz kateter ile boşaltıyoruz.
- Bu işlem lokal anestezi altında yapılır. Hasta hastanede yatmasına gerek kalmadan bu kateter ile eve gidebiliyor ve sıvı miktarı azalınca çekiyoruz.
- Bu katereden kimyasal plöredsis/Talc pudralama yani yapıştırma işlemi bu katere ile yapabiliyoruz
- Bu malign plevral effüzyonlu hastalarda yaşam beklentisi genellikle kısadır. Suyu boşaltmak ve yapıştırma tedavisi ile (plörodez) tekrar su birikmesini önlemek hedeflenir. Başarı oranı çok çok yüksek olmamakla birlikte tekrarı mümkündür.
- Tüp torakostomi
- Bazen vücudun farklı yerlerinde biriken bu su iltihap kapar ve irin bağlar. Bu olgulara Lokal anestezi ile Tüp Torakostomi ile boşaltmayı tercih ediyoruz
- VATS/Torakoskopik
- Diğer invazif yönyemlerle tanı konulmadığında VATS tercih ediyoruz. VATS ile;
- Yeterli materyal örneklemsi yapılır.
- Ekspolarasyon ile lezyonlar makraskopik göz ile görülüp değerlendirmiş olur
- Eğer malign plevral efüzyon olduğuna kara verilir ise bir daha sıvı oluşmasın diye aynı seansta plöredesis yapılır. VATS ile yapılan plöredesis her yere talk pudra serpileceği için öbür yöntemlerden daha etkilidir.
- Hem tanısal hemde tedavide kulanıyoruz.
- Diğer invazif yönyemlerle tanı konulmadığında VATS tercih ediyoruz. VATS ile;