Diyafram, karın boşluğu ve göğüs boşluğunu birbirinden ayıran bir kastır. Bu kasta herhangi bir sebeple rüptür, yani yırtılma gerçekleşirse fonksiyon bozuklukları ortaya çıkar. Ek olarak hastaya diyafram fıtığı ve diyafram felci gibi sorunlar da eşlik edebilir. Bu tür sorunların tedavisi ise cerrahidir.
Diyafram Nedir?
Diyafram kubbe şeklinde ve kuvvetli bir kastır, ana görevi ise solunuma yardımcı olmaktır. Diyafram tek başına solunum işinin %70’ini yapar ve hiçbir zaman dinlenmez. Vücudun iki büyük boşluğu olan toraks (göğüs) ile abdomen (karın) diyafram tarafından birbirinden ayrılır. Böylece bu boşluklardaki organların birbiri içine geçme ihtimali engellenir.
Diyafram Yırtılması Nedir, Neden Olur?
Diyafram yırtılmaları, sert darbelere ve kalıtsal faktörlere bağlı gelişebilmekle birlikte tanılamanın zor olduğu sorunlardır. Herhangi bir belirti vermeden sinsi şekilde ilerleyen diyafram yırtıkları, rüptür olarak da adlandırılır ve hastada ciddi komplikasyonlara neden olur.
Erken veya geç dönemde saptanan bu sorunlar genellikle künt travmalar nedeniyle gelişir. Diyafram bölgesine alınan sert ve şiddetli fiziksel darbeler bölgede ani basınç değişikliğine yol açar ve sonuç olarak diyafram kasında yırtık oluşturur.
Motorlu taşıt kazaları ve yüksek yerden düşme gibi yüksek enerjili travmalar diyaframa büyük hasar verir, dolayısıyla solunum fonksiyonunun bozulmasına yol açar.
Diyaframdaki ani basınç değişimleri özellikle sol diyaframı etkiler, bunun sebeplerinden biri karaciğerin sağ diyafram üzerinde koruyucu etkisinin bulunmasıdır. Sert darbelerde karaciğer kuvveti bir miktar emer ve dağıtır, bu da diyaframın sağ tarafındaki yırtılma riskini azaltır. Her iki taraf için farklı yırtılma oranlarından bahsedilse de ani darbeler diyaframın herhangi bir yerinde rüptüre neden olabilir.
Diyafram Yırtılması Belirtileri
Hastalarda fark edilen ilk belirti, göğüs kasının gelişmemiş olmaması sebebiyle göğüs bölgesinde oluşan asimetrik görüntüdür. Bu durum, estetik olmayan bir görüntü yaratır. Göğüste iç bükey bir görünüm yaratan Poland sendromunda görülebilecek olan diğer belirtiler ise şunlardır:
- Meme ya da meme ucunun yokluğu,
- Göğüs kafesinde kasların gelişmemiş olmasının yanı sıra, sırt ve kaburga kaslarının gelişmemiş olması ve kas liflerinde eksiklik,
- Bir taraftaki meme ucunun, diğer meme ucuna göre daha yüksekte olması,
- Hasarlı göğüs duvarı,
- Göğüs duvarı hareketinin kısıtlı olması sebebiyle genişleme gerçekleşmeyeceği için akciğer yeterli havayı alamaz ve nefes darlığı ortaya çıkabilir,
- Parmak boyunun kısalığı ya da parmakların yapışık olması,
- Orta parmakta yokluk ya da az gelişmişlik,
- El kaslarında az gelişmişlik,
- El yokluğu,
Poland sendromunda belirtiler tek bir tarafta görülebileceği gibi, her iki tarafta da görülebilir. Bazı hastalarda dekstrokardi olarak adlandırılan kalbin solda değil, sağda bulunması durumu meydana gelebilir. Bazı hastalarda ise kıl ve ter bezlerindeki eksikliğe bağlı olarak vücut kıllarında azalma görülebilir.
Diyafram Yırtılması Nelere Sebep Olur?
Diyafram yırtılması ilk başta solunum görevinin gerektiği gibi yerine getirilememesine neden olur. Ayrıca diyaframın görevlerinden bir diğeri olan, karın ve göğüs boşluğu organlarının birbirinden ayrılması da yırtıkla birlikte sağlanamaz hale gelir. Bu durumda diyafram fıtığı riski oluşur.
Diyafram fıtığı, sindirim organlarının göğüs boşluğuna geçerek akciğeri baskılaması durumudur. Yırtıktan göğüs boşluğuna kayan bu organlar akciğeri sıkıştırarak solunumu engeller. İlerleyen dönemde ciddi solunum sıkıntılarıyla birlikte hayati tehlike arz eder, bu nedenle diyafram yırtıklarının tedavisinde erken tanı fazlasıyla önemlidir.
Diyafram Yırtılması Tanılama Yöntemleri
Diyafram yırtıkları sinsi ve ciddi sorunlardır, genellikle erken dönemde semptom vermez veya bulgular travmaya bağlı şok semptomları ile karıştırılır. Bu nedenle ani ve sert darbe alma durumunda acil olarak uzman hekime başvurarak gerekli tetkiklerin uygulanması gerekir, aksi halde hastada ölüme kadar varan son derece ciddi sorunlar gözlenebilir.
Hasta öyküsünün dinlenmesinin ardından fizik tedavi ile birlikte çeşitli tetkikler uygulanır. Bu tetkikler kesin tanı koyabilmek ve doğru tedavi seçeneklerini oluşturabilmek adına önemlidir.
Akciğer Röntgeni
Göğüs ile omurga bölgesindeki kalp, akciğer, hava yolları, kan damarları ve kemikleri görüntülemek için kullanılır. Travmaya bağlı oluşan kemik kırıkları ve diğer sorunların tespit edilmesini sağlar.
Ultrason
Diyafram fonksiyonlarındaki düzensizlikleri tespit etmede kullanılır, özellikle diyafram fıtığından şüphelenme durumlarında ayırt edici özellik taşır.
Bilgisayarlı Tomografi (BT)
Göğüs boşluğunun ayrıntılı şekilde görüntülenmesini sağlar ve yapısal bozuklukların tespit edilmesine yardımcı olur.
Kimi hastalarda solunum testleri ile kan oksijen ve asit seviyesini ölçen ek tetkiklerin uygulanması gerekebilir. Genel olarak BT kesin tanı için yeterlidir, ancak gerektiğinde baryumlu göğüs grafilerine başvurulabilir. Nadiren de olsa bazı tanılanamayan vakalarda manyetik rezonans (MR) ile VATS yöntemi uygulanabilir. VATS yöntemi, kamera yardımıyla göğüs kafesinin içinin görüntülendiği bir uygulamadır ve diyafram yırtıklarının belirlenmesine yardımcı olur.
Diyafram Yırtılması Nasıl Tedavi Edilir?
Diyafram rüptür tanısı konulduktan sonra diyaframın tamirinin en kısa sürede yapılması hayatidir. Çünkü yırtık nedeniyle vücut iç basıncında dengesizlikler oluşur ve akciğer soluk alıp verme görevini yerine getiremez hale gelebilir. Diyafram yırtıklarının tedavisi cerrahidir ve organları normal pozisyonlarına yerleştirerek diyaframı onarmaya odaklanır.
Diyafram yırtıkları genellikle göğüs problemlerine sebep olsa da her hastanın kendi klinik bulguları tedavi yaklaşımını etkiler. Diğer organlarda yaralanma olması durumlarında diyafram tedavisine ek olarak kombine tedavi yöntemleri uygulanır. Ameliyat sırasında orjinal konumu değişen organların kendi yerlerine sabitlenmesi ve diyafram yırtığının tamir edilmesi sağlanır.
Bu sırada iç organlarda oluşan yaralanmalar da kontrol edilir. Kimi hastalarda laparoskopik yöntemlerle yırtık onarımı yapılabilir, ancak uygulanacak cerrahi müdahalenin şekli ve detayları hastadaki yaralanma ciddiyetine göre belirlenir.
Ek olarak diğer iç organlarda hasar olup olmama durumu ile yırtık seviyesi de belirleyici rol oynar. Bütün bunlarla birlikte zamanında müdahale edilen vakalarda ameliyat süreci çok daha kolay ve hızlı şekilde tamamlanır, bu nedenle erken müdahale önemlidir.