Akciğer kanseri, tüm dünyada kansere bağlı ölümler arasında ilk sırada yer almaktadır.
Erkeklerde en sık görülen kanser çeşidi olan akciğer kanseridir ve son yılarda kadınlarda da sigara içmeye bağlı olarak giderek daha sık görülmektedir.
Akciğer kanseri, büyük oranda sigara kullanımına bağlı olarak geliştiği için sigara bırakılırsa veya içilmez ise akciğer kanser riski azaltılabilir ve önlenebilir.
Ülkemizde en sık görülen tiptir ve genelde santral yerleşimlidir.
Akciğer Kanseri Gelişimi İçin Risk Faktörleri
Sigara Kullanımı
Akciğer kanseri olgularının yaklaşık %80-85’inde sigara hastalıktan sorumlu tutulmaktadır. Özellikle skuamöz hücreli akciğer kanseri ve küçük hücreli akciğer kanseri ile sigara içenlerde daha sık görülmektedir. Günlük tüketilen sigara miktarı ve tiryakilik süresi ile akciğer kanseri olasılığı arasında doğrusal ilişki bulunmaktadır.
Genetik Faktörler
Ailesinde akciğer kanseri olan bireylerde akciğer kanseri görülme sıklığı biraz daha fazladır.
- Kimyasal Maddelere Mesleksel
- Maruziyet Radyasyon
- Önceden Geçirilmiş Bazı Akciğer Hastalıkları
Akciğer tüberkülozu, ampiyem, interstisyel fibrozis ve doku harabiyeti ile seyreden diğer bazı akciğer hastalıklarında ortaya çıkan nedbe dokusu akciğer kanseri gelişimi için bir zemin oluşturabilir. Bu zeminlerde akciğer kanserlerden adenokarsinom daha sık gelişir.
Mezotelyoma (akciğer zarı kanseri) için bilinen en önemli risk faktörü olan asbest maruziyeti, aynı zamanda akciğer kanseri riskini de arttırmaktadır.
Not: Özellikle ailede kanser öyküsü olan kişiler öbür risklerin eklenmesi ile sıklığı artıracaktır. Bu kişilerin sigara içmemesi daha mantıklı olacaktır.
Akciğer Kanserinin Hücre Tipine Göre Sınıflandırılması
Küçük hücreli akciğer kanseri (small cell): Küçük hücreli akciğer kanserinin tüm akciğer kanserleri içindeki sıklığı yaklaşık %15-20 oranındadır.
Küçük hücreli dışı akciğer kanseri (non-small cell)
Skuamöz hücreli kanser
Ülkemizde en sık görülen tiptir ve genelde santral yerleşimlidir.
Adenokanser
Bazı ülkelerde en sık görülen tiptir. Ülkemizde de sıklığı artmaya başlamıştır. Genelde periferik yerleşimlidir.
Büyük hücreli kanser alt gruplarından oluşur.
Küçük hücreli ve küçük hücreli dışı akciğer kanserinin seyri ve tedavi yaklaşımı tamamen farklıdır.
Akciğer kanseri belirtileri nelerdir ?
Akciğer kanseri belirtileri lokal belirtiler ve akciğer dışı belirtiler olmak üzere 2 grupta incelenebilir:
- Hastaların çoğu erken dönemde belirti yani septom vermezler.
- Öksürük: en sık belirti olmasına rağmen, bronşit ve sigara gibi nedenlere bağlayıp hastalar doktora gitmeye biliyorlar. İnatçı ve devam eden ve arada balgamında kan karışıyorsa bu kanser belirtisi olabilir ve doktora başvurmak lazım
- Balgam çıkarma, nefes darlığı, ağzında kan gelmesi, kan tükürmesi, ses kısıklığı göğüs, omuz, kol veya sırt ağrısı ve hışıltılı solunum gibi belirtilerdir.
Akciğer kanserinin akciğer dışı belirtileri
- Tümörün diğer organlara metastazlarına bağlı olabildiği gibi tümörden salınan bazı hormonal maddelere bağlı olarak belirti verebilir.
- Metastaz belirtileri organa özgüdür.
- Kemik metastazlarında yaygın dayanılmaz ağrı.
- Beyin metastazında bilinç bozukluğu, nöbet, kuvvet kaybı ve görme bozuklukları olabilir.
- Hormonlara bağlı nörolojik tablolar, kan tablosunda bozulma gibi bulgular da olabilir.
Akciğer kanserinde tanı
- Hekime başvuran hastalarda ayrıntılı bir öykü ve fizik muayenenin yapılması.
- Bir akciğer grafisi çekilmesi.
- Tümör ya da tümörün oluşturduğu enfeksiyon, plörezi (sıvı birikimi), atelektazi (akciğerin çökmesi) gibi tablolar saptanabilir.
Bilgisayarlı tomografisinin (Toraks BT) çekilmesidir.
Eğer akciğer grafisinde tümör ya da tümör ile ilişkili olabilecek diğer görünümlerin saptanması halinde BT çekilmelidir.
Bilgisayarlı tomografi aynı zamanda akciğer grafisinde gözükmeyen nodüleride güsterir.
Standart akciğer grafisi ve bilgisayarlı tomografilerin incelenmesinden sonra hastalığın bölgesel yayılımı tahmin edilebilir ve lokalizasyonu ortaya çıkar. Hekim bu noktada artık kesin bir akciğer kanseri tanısı için gerekli olacak biyopsi yönteminin ne olacağına karar verebilir.
Biyopsi; eğer kanser şüphesi var ise hem akciğer kanseri tanısı koymak hemde hücre tipini belirlemek için biyopsi yapılır
Bronkoskopi; eğer lezyon santral bölgede yerleşen tümörlerde tercih edilir
TTİAB; Akciğerlerin daha uç noktalarında yer alan tümörlerde ise ultrasonografi veya bilgisayarlı tomografi rehberliğinde ciltten bir iğne ile girilerek biyopsi alınabilir. Hücreler aspire edilir
Tru-cut biyopsi: Akciğerlerin daha uç noktalarında yer alan tümörlerde ise bilgisayarlı tomografi rehberliğinde ciltten girilerek TTİAB!den farklı olarak aynı zamanda parça koparılır. Bu parçalar çok daha değerli ve daha akılı ilaçlar için genetik çalışmalar yapmak daha yeterli materyale sahiptir.
Navigasyonlu bronkoskopi ve endobronşiyal ultrasonografi ; son yıllarda teknolojik gelişmelere bağlı olarak akciğerin uç noktalarında yer alan tümörlere de bu navigasyonlu bronkoskopi ile ulaşılabilir
Balgam sitolojisi.